De gezinswoning kan je als zelfstandige beschermen door een verklaring van onbeslagbaarheid te laten opstellen bij de notaris. De notaris zal je hierin graag begeleiden, maar we verduidelijken graag al enkele zaken voor u.
Vermogen zelfstandigen
Als zelfstandige is het belangrijk om je privé vermogen en daarmee ook je woning te kunnen beschermen. Heel vaak wordt om die reden vaak geopteerd om een vennootschap op te richten. Schuldeisers kunnen zich dan enkel verhalen op het vermogen van de vennootschap. Er is dus een duidelijke scheiding van privévermogen en beroepsvermogen.
Tenzij er sprake is van fouten waarbij je als bestuurder aansprakelijk wordt gesteld, is het privé vermogen alvast relatief veilig. Maar niet iedere ondernemer heeft een vennootschap. Een zelfstandige met een eenmanszaak werkt zonder vennootschapsvorm. Dat heeft enkele voordelen, zoals de relatief eenvoudige structuur, maar ook enkele nadelen. Bij een eenmanszaak wordt er namelijk geen onderscheid gemaakt tussen privé- en professioneel vermogen.
Zijn er beroepsschulden? Dan kunnen schuldeisers je verplichten om de gezinswoning te verkopen om daarmee je schulden af te betalen. Enige bescherming is dan toch wel aangewezen.
Welke zelfstandigen?
Belangrijk is het begrip van zelfstandigen eens onder de loep te nemen, dit is namelijk heel uitgebreid. Hierbij enkele voorbeelden wie als zelfstandige wordt aanschouwd:
- Een bestuurder van een vennootschap (bijvoorbeeld managementvennootschap);
- Een vrije beroeper (zoals een boekhouder);
- Een ondernemer zonder vennootschap (eenmanszaak);
- Een zelfstandige beroepswerkzaamheid in bijberoep;
- Een zelfstandige beroepswerkzaamheid na pensionering;
- … .
Elke zelfstandige kan dus zijn woning onbeslagbaar laten verklaren. De woning wordt dan beschermd tegen inbeslagname door schuldeisers.
Vooral zelfstandigen die werken zonder vennootschapsvorm hebben hier veel baat bij. Zij lopen immers het grootste risico als het even financieel tegenslaat. Ook voor de partner kan dit voor extra gemoedsrust zorgen.
Welke woning?
Niet eender welke woning kan onbeslagbaar verklaard worden. Het moet wel degelijk gaan om de woning waar je als zelfstandige je hoofdverblijfplaats hebt. Het maakt hierbij niet uit welk zakelijk recht je hebt (volle eigendom, vruchtgebruik, recht van opstal, erfpacht, …) maar het moet gaan om de plaats waar je effectief woont.
En als de woning ook beroepsmatig gebruikt wordt?
Heel veel zelfstandigen gebruiken hun woning ook (deels) beroepsmatig. Denk maar aan een programmeur die zijn bureau gebruikt voor zijn beroep. Ook dat vormt geen probleem. Er wordt dan wel een onderscheid gemaakt per situatie.
De woning wordt minder dan 30% beroepsmatig gebruikt
In dit geval kan de volledige woning onbeslagbaar verklaard worden.
De woning wordt 30% of méér beroepsmatig gebruikt
In dit geval kan alleen het gedeelte dat privé gebruikt wordt onbeslagbaar verklaard worden. Heb je met andere woorden op de gelijkvloers een winkel en woon je in de verdieping erboven? Dan zal de woning niet volledig in aanmerking komen.
In beide gevallen zal wel in detail worden opgenomen welke ruimtes beroepsmatig gebruikt worden, en wat de oppervlakte per ruimte is.
Wat bij verhuis?
Verkoop je als zelfstandige de gezinswoning om een nieuwe woning aan te kopen? Dan blijft de bescherming gewoon verder lopen op de nieuwe woning. Er zullen wel een aantal voorwaarden moeten vervuld worden.
- De opbrengst van de verkoop zal bewaard worden bij de notaris. Hier kunnen de schuldeisers niet aan, deze is ook beschermd.
- Daarnaast moet de aankoop van de nieuwe gezinswoning gebeuren binnen het jaar na ondertekenen van de verkoopakte.
- Tot slot zal in de akte van de aankoop van de nieuwe woning verklaard moeten worden dat het om een wederbelegging gaat. De verklaring onbeslagbaarheid wordt op die manier overgezet naar de nieuwe gezinswoning.
Tegen welke schulden beschermd?
Alleen beroepsschulden vallen onder de bescherming. Denk hierbij aan schulden aan leveranciers, banken, RSZ, btw, belastingen, … .
Als je als zelfstandige privé ook schulden hebt dan valt dit niet onder de bescherming. De akte van onbeslagbaarheid is volledig bestemd om het ondernemersrisico in te perken.
Belangrijk is ook dat de bescherming pas begint van zodra de akte werd getekend. Schulden die daarvoor al bestonden vallen niet onder de bescherming. De bescherming begint pas te lopen na de registratie van de verklaring.
Het spreekt voor zich dat je als zelfstandige geen bescherming zult kunnen genieten als de schulden ontstaan zijn uit een misdrijf of uit een persoonlijke aansprakelijkheid. Denk hierbij maar aan fraude, witwassen van geld, enz… .
Nadelen aan verklaring onbeslagbaarheid
Bescherming van de gezinswoning tegen schuldeisers, dat klinkt heel erg positief! Maar er is ook een belangrijk nadeel aan verbonden. Als je een professionele lening wilt afsluiten dan zal de bank minder happig zijn om deze toe te staan.
De bank wil altijd voldoende zekerheden inbouwen. Als de gezinswoning geen deel kan uitmaken van het onderpand, dan zal je andere zekerheden moeten kunnen verschaffen. De notaris kan je hierin begeleiden, maar extra zekerheden kunnen bijvoorbeeld zijn:
- Een onderpand op de aandelen van je vennootschap
- Een onderpand op een tweede pand waarvan je eigenaar bent.
Procedure en formaliteiten woning onbeslagbaar verklaren
De akte onbeslagbaarheid gezinswoning zal moeten opgemaakt worden bij de notaris. Deze verklaring zal een gedetailleerde beschrijving omvatten van het woning.
Er zal ook een melding gemaakt worden van alle rechten die de ondernemer bezit op het pand. Wanneer je een onverdeelde eigendom hebt, dan zal de verklaring enkel gelden voor het aandeel waarover je beschikt.
De akte kan echter pas verleden worden wanneer ook de partner instemming geeft. Indien de partner zonder doorslaggevende reden weigert, dan kan een procedure voor de rechtbank eventueel een oplossing bieden. Zijn beide partners zelfstandig? Dan kunnen ze elk voor de notaris verschijnen en de verklaring in één akte afleggen.
De notaris zal de ondernemer hierin begeleiden en bijkomend advies kunnen verlenen als het aankomt op bescherming tegen schuldeisers.
Vooral als je van plan bent om voor je onderneming een lening af te sluiten zal de notaris hierbij nuttige adviezen kunnen verlenen.
De akte zal na het ondertekenen worden overgeschreven op het hypotheekkantoor. Hierdoor is de verklaring “tegenwerpelijk” aan derden. Met andere woorden: schuldeisers zijn op de hoogte van deze onbeslagbaarheid. Zolang deze overschrijving op het hypotheekkantoor nog niet gedaan is zal de bescherming nog niet gelden!
Ai, toch faillissement?
Ondernemers nemen vaak risico’s. Soms gaat het ook even fout. Wanneer je als zelfstandige failliet wordt verklaar dan verlies je ook het statuut van zelfstandige. De verklaring blijft echter wel gelden!
Wanneer geen bescherming?
De bescherming kan soms ook vervallen. Wanneer de ondernemer zou overlijden dan gaat de woning naar de erfgenamen maar komt de bescherming te vervallen.
Als zelfstandige kan je ook zelf afstand doen van de verklaring onbeslagbaarheid. Onthou hierbij dan wel dat dit geldt ten opzichte van alle schuldeisers! Je kan dit dus niet voor één specifieke schuldeiser doen. Dit zou ook niet eerlijk zijn. Waarom je dit zou doen? Soms zal de bank dit vragen als je een krediet wilt aangaan. In dat geval heeft ze anders te weinig onderpand.
Met een verklaring “onbeslagbaarheid gezinswoning” kan je als zelfstandige je gezinswoning beschermen tegen schuldeisers. Er komt echter wel veel bij kijken. Bespreek zeker met de notaris of het voor u wel interessant is om deze verklaring af te leggen. Veel hangt namelijk af van welke soort onderneming je hebt en hoeveel risico daar bij komt kijken.
